Tradycje łowieckie
Na rozpoczęcie ślubowania myśliwskiego sygnaliści grają sygnał „Pasowanie myśliwskie” Podczas uroczystego ślubowania początkującemu myśliwemu powinien towarzyszyć jego opiekun, sprawujący nad nim pieczę w czasie odbywania stażu. Ślubowanie przyjmuje najstarszy funkcją myśliwy.
Może mu asystować myśliwy posiadający „Złom” lub inny myśliwy, cieszący się dużym autorytetem. Ślubujący z odkrytą głową klęka na lewe kolano, twarzą do celebrującego, trzymając broń pionowo w lewej ręce i stopką opartą o ziemię przy lewym kolanie. Za ślubującym staje opiekun trzymając prawą rękę na jego lewym ramieniu. Myśliwi zdejmują nakrycia głowy i trzymają je w lewej ręce. Myśliwy powtarza za celebrującym tekst ślubowania:
Przystępując do grona polskich myśliwych ślubuje uroczyście:
– przestrzegać sumiennie praw łowieckich,
– postępować zgodnie z zasadami etyki łowieckiej,
– zachowywać tradycje polskiego łowiectwa,
– chronić przyrodę ojczystą,
– dbać o dobre imię łowiectwa i godność polskiego myśliwego.
Po wypowiedzeniu formuły myśliwy wstaje, a przyjmujący ślubowanie podaje mu rękę i wypowiada słowa: – Na chwałę polskiego łowiectwa bądź prawym myśliwym, niech Ci bór darzy!
Zebrani na odprawie myśliwi odpowiadają – Darz bór!, a sygnaliści grają sygnał „Darz Bór”.
Ślubowanie myśliwskie Naszej Koleżanki.
Nasz Kolega z pierwszą w życiu pozyskaną sarną kozą.PASOWANIE MYŚLIWSKIE
Gdy myśliwy upolował pierwszego grubego zwierza, wówczas odbywa się ceremoniał pasowania myśliwskiego. Na rozpoczęcie pasowania myśliwskiego sygnaliści grają sygnał „Pasowanie myśliwskie”. Pasowanie przeprowadza się tak, jak ceremonię chrztu, z tym że znaczenia farbą dokonuje się nożem lub kordelasem. Rota pasowania brzmi:
Zgodnie z wielowiekową tradycją pasuję Cię
na rycerza św. Huberta, znakiem farby Cię znaczę.
Bądź zawsze wierny kniei i dobrym obyczajom łowieckim,
przestrzegaj prawa łowieckiego. Darz bór Ci życzę!
Myśliwy odpowiada: – Ku chwale polskiego łowiectwa!
Podczas wręczania złomu sygnaliści grają sygnał pokotu właściwy dla danego gatunku upolowanej zwierzyny grubej, a na koniec ceremonii pasowania myśliwskiego sygnał „Darz Bór”.
Gdy myśliwy upolował pierwszego grubego zwierza na polowaniu indywidualnym, to ceremonii pasowania może dokonać inny myśliwy. Wówczas na najbliższym polowaniu zbiorowym przeprowadza się symboliczne pasowanie, polegające na odegraniu sygnału „Pasowanie myśliwskie” oraz złożeniu gratulacji.
ODPRAWA MYŚLIWYCH
Odprawę zarządza prowadzący polowanie. Sygnaliści grają sygnał „Zbiórka myśliwych”. Myśliwi ustawiają się naprzeciwko prowadzącego polowanie. Po lewej stronie prowadzącego polowanie staje naganka.
Po ustawieniu się uczestników polowania, na rozpoczęcie odprawy grany jest sygnał „Powitanie”, wysłuchiwany z odkrytymi głowami. Prowadzący polowanie wita gości, myśliwych, pomocników oraz łowisko, informuje o gatunkach, liczbie i płci zwierzyny objętej planem polowania, podaje liczbę miotów, przypomina zasady bezpieczeństwa, omawia stosowane sygnały myśliwskie oraz okazuje psy biorące udział w polowaniu. Informuje także o osobie odpowiedzialnej za apteczkę, podaje inne związane z polowaniem komunikaty oraz rozlosowuje karty stanowiskowe, rozpoczynając od gości.
Odprawę kończy sygnał „Apel na łowy”, po którym myśliwi udają się na pierwszy miot.
Pierwszy pozyskany zając i chrzest myśliwski naszego gościa.CHRZEST MYŚLIWSKI
Chrzest myśliwski – to bardzo stary zwyczaj związany z upolowaniem pierwszej sztuki zwierzyny danego gatunku. Odbywa się na polowaniu zbiorowym, zwykle po skończonym miocie, a na polowaniu indywidualnym po podniesieniu zwierzyny.
Na rozpoczęcie chrztu myśliwskiego sygnaliści grają sygnał „Pasowanie myśliwskie”. Myśliwy z odkrytą głową klęka na lewym kolanie (od strony grzbietowej zwierzyny), trzymając w lewej ręce broń, opartą stopką na ziemi, przy lewym kolanie. Podczas chrztu wszyscy myśliwi uczestniczący w ceremonii przyjmują postawę stojącą oraz zdejmują nakrycia głowy (za wyjątkiem myśliwego dokonującego chrztu), trzymając je w lewej ręce.
Celebrujący nożem myśliwskim lub palcem znaczy czoło myśliwego chrzczonego farbą zwierzyny (przy drapieżnikach czyni to symbolicznie), wypowiadając następujące słowa:
Zgodnie z wielowiekową tradycją chrzczę Cię
znakiem farby i Darz bór Ci życzę!
Myśliwy odpowiada: – Ku chwale polskiego łowiectwa!
Sygnaliści grają sygnał pokotu właściwy dla danego gatunku upolowanej zwierzyny drobnej oraz „Darz Bór”, kończący ceremonię.
DEKOROWANIE ZŁOMEM
Zwyczaj dekorowania gałązką „złomu” honoruje myśliwego oraz jest wyrazem czci upolowanej zwierzyny grubej.
CO TO JEST?
„Złom” to odłamana (nieodcięta!) gałązka z drzewa lub krzewu charakterystycznego dla łowiska, w którym upolowano zwierza.
KTO GO WRĘCZA?
„Złom” na polowaniu zbiorowym zazwyczaj wręcza prowadzący polowanie, a na polowaniu indywidualnym myśliwy towarzyszący. W przypadku braku osoby towarzyszącej, myśliwy dekoruje zwierza „złomem”, a jego część zakłada na kapelusz.
Ceremoniał odbywa się bezpośrednio po upolowaniu zwierzyny, przed patroszeniem.
PIECZĘĆ
Prowadzący ceremonie drugą część kładzie w miejscu WLOTU pocisku.
OSTATNI KĘS
Prowadzący ceremonię wkłada jedną część „złomu” zwierzynie do gęby (w przypadku dzika do gwizdu).
Prowadzący ceremonię odłamuje z gałązki kolejną część „złomu” umaczaną w farbie i podaje lewą ręką na kapeluszu, kordelasie lub nożu myśliwemu, który pozyskał zwierzynę. Jednocześnie podaje mu prawą dłoń i życzy – Darz bór!
Podczas wręczania złomu sygnaliści grają sygnał pokotu właściwy dla danego gatunku upolowanej zwierzyny grubej.
Przykładowa gałązka złomu.
Dekoracja złomem po pozyskaniu pierwszej sarny.
POKOT
Pokot – to tradycyjny zwyczaj zakończenia łowów, wyrażający szacunek dla upolowanej zwierzyny, wyrażający szacunek myśliwych dla upolowanej zwierzyny. Miejsce pokotu powinno być uprzednio przygotowane, wyścielone gałązkami iglaków, trzciną lub innymi dostępnymi w danym miejscu gałązkami.
Na pokocie zwierzyna układana jest w sposób estetyczny według obowiązującej hierarchii łowieckiej, każdy gatunek w odrębnym rzędzie – kolejno: łosie, jelenie europejskie, jelenie sika, daniele, muflony, dziki, sarny; w następnych rzędach zwierzyna drobna, poczynając od drapieżników: borsuki, lisy, kuny, tchórze, jenoty, szopy pracze, norki amerykańskie; kolejne rzędy zajmują: zające, dzikie króliki, a następnie układane jest ptactwo: jarząbki, słonki, bażanty, kuropatwy, grzywacze, dzikie gęsi, dzikie kaczki, łyski. Zwierzynę układa się na prawym boku.
W przypadku większej liczby zwierzyny drobnej danego gatunku, co dziesiątą sztukę wysuwamy o pół długości tuszy do przodu. Drapieżniki układamy z wyprostowanymi kitami w przedłużeniu linii grzbietu.
Pokot zarządza prowadzący polowanie. Sygnaliści stają po stronie grzbietowej zwierzyny i grają sygnał „Zbiórka myśliwych”. Myśliwi na pokocie ustawiają się z bronią naprzeciwko prowadzącego polowanie od strony głów opolowanej zwierzyny zwróconych w ich kierunku. Naganka staje po lewej stronie prowadzącego polowanie prostopadle do szeregu myśliwych.
Sygnały grane podczas pokotu oraz ich kolejność opisana została w zakładce Sygnały myśliwskie.
KULT ŚWIĘTEGO HUBERTA
Formami kultu patrona myśliwych są: polowania hubertowskie, uroczystości hubertowskie w kołach łowieckich, okręgach oraz na szczeblu centralnym PZŁ, w tym msze hubertowskie i inne oznaki kultu świętego Huberta, takie jak kapliczki, obrazy oraz kamienie. Uroczystości ku czci św, Huberta odbywają się 3 listopada, według scenariusza przyjętego przez organizatorów. Świetności uroczystościom hubertowskim dodaje uroczysta oprawa m.in. koncerty muzyki myśliwskiej. Historia św. Huberta została opisana w zakładce Św. Hubert.
Pamiątkowe zdjęcie po Mszy Św. Hubertowskiej w kościele w Janowicach.UROCZYSTE POLOWANIA
W polskiej tradycji łowieckiej do szczególnie uroczystych należą polowania hubertowskie i wigilijne. W niektórych kołach organizowane są również polowania sylwestrowe i noworoczne oraz rozpoczynające i kończące sezon.
POLOWANIE HUBERTOWSKIE
Polowanie hubertowskie należy do polowań o szczególnym znaczeniu w tradycji łowieckiej. Zazwyczaj poprzedza je Msza Hubertowska odprawiana w kościele, kaplicy czy w łowisku. Odznacza się ona uroczystym ceremoniałem, udziałem sztandaru koła, myśliwską oprawą muzyczną i wystrojem ołtarza. Hubertowskie łowy powinna kończyć biesiada myśliwska połączona z degustacją kuchni myśliwskiej, na którą zwyczajowo zapraszani są przedstawiciele miejscowych władz i osoby współpracujące z kołem łowieckim. W biesiadzie myśliwi uczestniczą wraz z rodzinami.
POLOWANIE WIGILIJNE
Polowanie wigilijne to najstarsze tradycyjne polowanie. Tradycja nakazuje, aby było to polowanie krótkie, zakończone życzeniami i łamaniem się opłatkiem. W wigilijnym dniu prastarym zwyczajem myśliwi symbolicznie dzielą się opłatkiem i karmą ze zwierzyną.
SZTANDAR ŁOWIECKI
Sztandar jest najważniejszym symbolem i znakiem wyróżniającym, jednoczącym oraz podnoszącym prestiż danej zbiorowości. Wobec sztandaru należne są szacunek i honory. Godne obchodzenie się ze sztandarem powinno dotyczyć jego prezentowania podczas uroczystości, transportu oraz przechowywania.
Sztandar prezentowany jest przez poczet sztandarowy. Towarzyszy członkom PZŁ w najważniejszych i uroczystych wydarzeniach życia organizacyjnego oraz w momentach szczególnych dla myśliwskiej wspólnoty czy lokalnej społeczności.
Zasady zachowania pocztu sztandarowego określa ceremoniał sztandarowy przyjęty uchwałą NRŁ.
Poczet sztandarowy naszego Koła na gminnych obchodach Święta 11 listopada./fot. S. Lewczak/
JĘZYK ŁOWIECKI
Posługiwanie się językiem łowieckim, głęboko zakorzenione w polskiej tradycji, jest obowiązkiem wszystkich myśliwych. Stanowi ważny element kultury łowieckiej i wyróżnia myśliwych pośród innych grup społecznych.
Obejmuje szeroki zasób słownictwa dotyczącego w szczególności: naturalnego środowiska, zwierząt łownych, gospodarki łowieckiej, sokolnictwa, kynologii, broni, amunicji, ubioru, akcesoriów myśliwskich, tradycji, zwyczajów oraz polowań.
Wybrane pojęcia ze słownika łowieckiego znajdziemy w zakładce Gwara Łowiecka.